• Facebook
  • Instagram
  • Spotify
  • Snapchat
  • TikTok
Skip to content
Visit Sponsor
Parnasus
  • Home
  • Features
    • Layout
      • Post without Sidebar
      • Post with Left Sidebar
    • Formats
      • Post with Gallery
      • Post with Video
      • Post with Audio
    • Pages
      • Contact
      • About Us
      • Gallery Page
      • Full Width
    • Other
      • Archive Example
      • Error 404
  • Video
  • Sections
    • Lifestyle
    • News
    • Featured
    • Video
    • Graphic Design
    • Typography
  • Contact
  • About Us
  • Download
Home ARTÍCULO, POESÍAChe haiha isa’y irundýva: el poema en guaraní que celebra la fuerza creadora de la escritura.

Che haiha isa’y irundýva: el poema en guaraní que celebra la fuerza creadora de la escritura.

July 27, 2025• byadministrador

Por Huber Meili

Huber Benítez Meili plasma en versos la potencia transformadora de las palabras, convirtiendo el acto de escribir en una invocación sagrada que conecta al poeta con la esencia misma de la creación

Che haiha isa’y irundýva

Ohai: Huber Benítez Meili

Peikuaápa che rehe oikova’ekue

petei ka’arupytã araro’y jave.

Hasýpeve ipu itapu’i

ha mbo’ehakotyguí ikatúma apoi.

che rógape vy’apópe ahakuaa,

pya’e che rembiporu añongatupa

ha cheraẽvete okẽ juru rupi ahasa.

Asénguévo ahendu cherenóiva

ha che, mba’evete ndaikuaasevéima

pya’evéntema amongu’e cheretyma

Avy’aitépa tapérema aimehaguére

ha tapeku’ápe pya’eterei aẽuahẽre

petei tesapirime che rógapema aiméta

hetaiténiko chembovy’a upéva

Upéinte ou che akáme petei mba’e

che haiha ahayhuetéva moõpa oime

isa’yeta: hũ, hovy, hovyũ ha pytã

arekóva ahai ha amoha’ãnga haẽua

che jaryí oikóva mombyryete

jopóiramo chéve ome’ẽva’ekue.

Upepete apytaite sapy’a

ha che muchila añemoi aipyguara

aguenohémbaite ipype arekóva guive

katu ndajuhuũi che haiha mamove

ndaikatumo’ãiniko okañy chehegui

che resa renondégui ndojejguikuri

Ohasa opaichagua mbo’erã

ohasa ñomomarandu ha papapykuaa

rome’ẽ avei tekoñomoirũ ha tembiasakue

ha akóinte ndahechagíri ichupe.

Ha! Chemandu’ajey sapy’a

opakuetévo aravo tekoha rehegua

che irũndi rohasava’erãkuri tenonde

rohechauka haẽua ore rembiapokue

upéi mbo’ehára oporandu heta

ha che irũnguéra avei oñemongeta

ambuckuéra ñe’ẽ ombopuku porã

ndoipotáigui upéi chupekuéra otoka

upeichahágui añe’ẽvo ambue mba’e rehe

che haihára namañaveimara’e.

Upéi aiméma vo tape mbytére

oẽuahémbotávomakuri pyhare

yvytu oipeju hatã hatiãve

ha ndaikatuvéima ahekávo ajere

mbo’ehakotyẽepa oiméne ho’ara’e

jepy’apýpe ha’e chejupe

Upéicharamo temimbo’e pyharegua

oiméne imba’erãrõ ojapyhỹta ogueraha

ỹrõ katu umi oikéva pyhareve

che haihára ikatu oñemomba’e

Che haihániko jopõi porãite

che jaryí chéve ome’ẽva’ekue

mombyrýgui cherendápe ouróguare

Hese’ae niko hũ’asy ahaikuaa

ha sa’y pytáme avei ajapokuaa

yvyrarakã ha yvy ra’ãnga ambosa’ypa

hovýpe amoha’ãnga arai ha ysyry

ha katu ahayhuvevaniko hovyũ

upévape amoha’ãngakuaa yvyrarogue

ambyasyetépa che haiha okañyhague.

Oimépiko oñemondamba’e chehegui

Mávanepa omañaitereirai’e hese

aitypekáma che akangatúpe

Petu ohecharamoitévaichakuri

ha manterei oipuruse chehegui

Tína avei ojerure’asy

omopytã haẽua petei yvoty

Epi avei omañasaykesayke

oiménepa ha’e che haiha ombohapykuere

opavavéntevoi ikatunera’e ipopa’ã hese

Aguatakuévo añakãngetave hese

ha heta mba’e chejupe ha’e

Hi’ãningo chéve arekóitikuri asé mboyvete

Ajapurakuévo ho’anera’e

ha ajevýramo che rapykuerére

atopajeýne che haiha porãite

Upérõ ro’y ha pytũ voive

ndaikatuvéima ahecha mba’eve.

Che haihare ajepovyvyparei

Pytũ ahojaguýpe okañy chehegui

Ni ndakaruporãi asé haẽua

jepy’apýpemante apyta

che haiha oiméne ambuéma jjararã

Ha oimérõ upeichava’erã

oiméne ojuhuíva hetaite ovy’a

Nahániri, nañeme’ẽiva’erã

ikatu gueteri ajuhu che haiha porã

ajesareko porãita che rapykuerére

oiméne upéicha ajuhujeyýne tapére

ỹrõ opavavépe ikatu aporandu aẽuahére.

«Chepytyvõnína Tupã

ajuhujeýramo ajapóta mba’eporã…»

añepyrũma amboysýi ñe’ẽme’ẽ

opaichagua mba’e aikuave’ẽ

amoporãvéta che nota

ha ogapýpe aipytyvóta

ka’apetãi ha mba’erovy ha’uvéta

ha chete chemba’éva ajohéita.

avei ajahúta cheraẽvete

ha’e’ýre mba’eve.

Aẽuahésetémaniko mbo’ehaópe

añemoi aguata pya’eve

ha ko’ýte ipukuvévaicha che rape

Áina ndaikatuvéima aguata

mba’érepiko ndachepepóimba’e

Nambréna añepyrũtama añani

péicha ikatu pya’eve añemoaẽui

che retyma oñepyrũma ososopa

katu sa’íma ofalta aẽuahé haẽua

upévare ndapytãi apytu’u porã

Voiete mbo’ehaópe aike

che irũnguéra ne’ira oẽuahé

ápe ha pépe aheka ha ndatopãi

ha mba’upéra ni haguekue ndojekuaãi

Oikévapente aporandu

oimépa che haiha ojuhu

mavavetevera ndohecháijera’e

upévare añepyrũmo’ãma cherasẽ

atíguí ajejokojeýnte pya’e

ndaipotágui ojepukapa cherehe

Ha upéinte oñemboja sapy’a petei che irũ

Paulo, mitã marangatu

«Petei mba’égui kuehe nderesaráî»

pukavýpe hese chejurujái

ha ipojáivo chéve ome’ẽ

che haihami okañyva’ekue

«Ndaha’éi upévaguinte nderesaraira’e»

he’i avei chéve mbo’ehára Kande

nimbora’e apúrope namóiri che sapatuha

ama’ẽvo che pýre zapatillare ajejuhu.

Ohai: Huber Benítez Meili
Omyatyrõ: Lilian Aliente


La escritura como fuerza primordial

En “Che haiha isa’y irundýva”, Huber Benítez Meili construye un poema que trasciende la simple descripción del acto creativo para adentrarse en los misterios de la inspiración. A través del guaraní, el poeta logra capturar la esencia de esos momentos en que las palabras cobran vida propia, transformándose en entidades poderosas que guían al escritor por senderos inexplorados de la creación. La traducción de Lilian Aliente preserva la musicalidad y el poder evocativo del original, permitiendo que esta oda a la escritura resuene en toda su dimensión espiritual.

Publicado en Gaceta Parnasus | Junio 2022 | Vol. 13

Previous: “A través del gran límite”: Martín Venialgo y la literatura como testimonio de resistencia contra la tiranía.
Next: De periodista a emprendedora literaria: cómo Milia Gayoso convirtió su pasión por los libros en Zezé, la tienda que está revolucionando el acceso a la literatura paraguaya.

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Recent Posts

  • El poema guaraní que está despertando el orgullo cultural: cuando las palabras ancestrales abrazan la identidad paraguaya
  • La fábula bilingüe que está enseñando valores ancestrales a las nuevas generaciones: cuando el guaraní y el castellano se unen para contar historias
  • La reflexión que está cambiando vidas: el dilema existencial que todos enfrentamos, pero nadie se atreve a admitir
  • La poesía guaraní que está conquistando corazones: cuando las palabras ancestrales cobran vida en el siglo XXI
  • El mega asalto que cambió para siempre la historia del crimen en Paraguay: cuando 11 millones de dólares desaparecieron en una noche.

Recent Comments

No comments to show.
  • Facebook
  • Instagram
  • Spotify
  • Snapchat
  • TikTok

Archives

  • July 2025
  • June 2025

Categories

  • ARTÍCULO
  • CARTA EDITORIAL
  • CUENTO
  • ENSAYO
  • ENTREVISTA
  • POESÍA

Block Magazine

Block Magazine is simple and fresh WordPress blog theme with masonry and fully responsive layout. Theme functions and features are based on solid back-end framework.

Categories

  • ARTÍCULO 47
  • CARTA EDITORIAL 1
  • CUENTO 6
  • ENSAYO 4
  • ENTREVISTA 42
  • POESÍA 17

Recent Comments

    Meta

    • Log in
    • Entries feed
    • Comments feed
    • WordPress.org
    Copyright © 2014 - 2022 BlockMagazine Theme
    • Home
    • Gallery
    • About Us
    • Contact
    Close Search Window
    ↑